Czym jest trauma?
Trauma rozumiana jest jako głęboki uraz psychiczny będący skutkiem konfrontacji ze zdarzeniem subiektywnie postrzeganym jako nagłe, dramatyczne, drastyczne, wykraczające poza ludzkie doświadczenie. Zdarzeniu temu nie są w stanie podołać mechanizmy samoregulacyjne organizmu. Pojawiające się wówczas intensywne przeżycie strachu, przerażenia lub utraty kontroli zostaje niejako zamrożone w czasie. Energia wyzwolona wskutek silnej reakcji systemu nerwowego nie zostaje usunięta z ciała, lecz pozostaje w nim na długo, powodując specyficzne zaburzenia fizjologiczne i psychiczne. Przyczyną traumy jest zatem coś, co wydarza się w świecie zewnętrznym, ale skutkiem jest psychiczne czy „duchowe” zranienie. Długotrwale osłabia ono zdolności radzenia sobie z różnego rodzaju wyzwaniami codziennego życia, obniżając tym samym jego jakość. Wpływa na zachowania i relacje z ludźmi, może prowadzić do powstawania uzależnień, utrudnia podejmowanie decyzji, a nawet ujawnia się w postaci różnego rodzaju objawów somatycznych, jak na przykład trudny do zdiagnozowania ból fizyczny czy choroby.
Wydarzeniami, które mogą być źródłem traumy, są między innymi wypadki samochodowe, katastrofy naturalne, poważne operacje, utrata bliskiej osoby, akty agresji, obrażenia cielesne, przemoc emocjonalna, itp. Ponieważ zdolności samoregulacyjne różnych osób mają odmienny poziom radzenia sobie ze stresem, źródłem traumy mogą być także wydarzenia o pozornie łagodniejszym charakterze, które stanowią jednak nadmierną stymulację systemu nerwowego danej osoby, powodując u niej odczucie przytłoczenia i niezdolność do adaptacji (szczególnie w przypadku dzieci, na przykład pobyt w szpitalu czy kłótnia rodziców). Kluczowe dla uruchomienia reakcji traumatycznej jest nie tyle samo wydarzenie, ile bardziej postrzeganie danej sytuacji jako zagrażające życiu lub przytłaczające. Trauma ma więc wymiar osobowy – ludzie różnie reagują na to samo wydarzenie.
Jak podkreśla Levine, wskutek głębokiego urazu psychicznego układ nerwowy człowieka ulega dezorientacji i nie jest zdolny do przywrócenia stanu równowagi. W efekcie u dotkniętej traumą osoby pojawiają się różnego rodzaju fiksacje i utrata naturalnej zdolności do samoregulacji pobudzenia. System nerwowy traci swą elastyczność funkcjonowania zakłócając zdolność do doświadczania życia „tu i teraz”. Na różnego rodzaju bodźce życiowe reaguje tak, jakby nadal występowało zagrożenie; myśli, emocje i reakcje ciała są nieświadomie sprzężone z minionym doświadczeniem, które wywołało uraz psychiczny.
Trauma jest wewnętrznym kaftanem bezpieczeństwa, który tworzy się w chwili, kiedy moment przerażenia zostaje zamrożony w czasie. Dławi on rozwój poczucia istnienia i tłamsi próby pójścia naprzód w życiu. Odłącza nas od nas samych, od innych, od natury i od ducha. Kiedy przytłacza nas zagrożenie, jesteśmy jak zamrożeni w lęku, tak jakby cała nasza instynktowna energia przetrwania została pobudzona, ale jakbyśmy nie mieli dokąd pójść (Peter A. Levine).
